اختلال خواندن

عدم توانایی خواندن در فرد علی رغم برخورداری از سلامت ببینایی ، شنوایی ، هوشی ، حسی و ... را اختلال خواندن می نامیم . اختلال خواندن به معنی وجود نقص جدی در مهارتهای خواندن ( شناخت و بیان حروف ، کلمه ، ترکیب حروف ، بخش کردن کلمه ، خواندن متن و درک مطالب خوانده شده ) می باشد ، به طوری که تحصیل و زندگی روزمره فرد که نیازمند مهارت های خواندن می باشند ،با مشکل مواجه گردد. این اختلال با نامهای دیلکسی ،الکسی ،عقب ماندگی خواندن ونارساخوانی نیز نامیده می شود

کودکان ممکن است در یک یا چند مهارت مربوط به خواندن مشکل داشته باشند مانند : حذف کلمات ، اضافه کردن کلمات ، جایگزینی کلمات ، بازگویی اصلاحی ، تکرار کلمات خواندن کلمات همراه با کشیدن صدا ها ، تجزیه کلمات به حروف و ترکیب مجدد آن ، خواندن آیینه وار کلمات و سرعت پایین در خواندن .

ملاک‌های تشخیص اختلال خواندن

A -پیشرفت خواندن – صحیح خواندن یا درک مطلب – براساس اجرای انفرادی آزمونهایاستاندارد شده با توجه به سن تقویمی، هوش اندازه‌گیری شده و میزان آموزش فرد ، به طور قابل ملاحظه‌ای پایینتر از سطح موردانتظار است.

B -اختلال موجود به طور قابل ملاحظه‌ای در پیشرفت تحصیلی یا فعالیتهای روزانه‌ای کهمستلزم مهارت خواندن است تداخل می‌کند.

C -در صورت وجود نقص حسی، مشکلات خواندن بیش از آن است که معمولاً همراه آن نقص مشاهدهمی‌شود.

تذکرکدگذاری: اگر یک حالت طبی عمومی (مثلاً نورولوژیکی) یا نقص حسی وجود داشته باشد، آنرا روی محور سه کدگذاری کنید. (2000 TR-DSM- IV )



علایم اختلال خواندن:

این کودکان ممکن است در یک یا چند مهارت مربوط به خواندن مشکل داشته باشند،در اینجا با ارائه نمونه هایی به معرفی مشکلات این کودکان برای درک بهتر دانشجویان می پردازیم :

- ناتوانی در باز شناسی حروف : شکل نوشتاری حروف را یاد نمی گیرد . مثال : نمی داند شکل ( س) چیست ؟ یا اسم آن را می داند ( سین) ولی صدای آنرا نمی داند .



- ناتوانی در تمیزدیداری حروف : برخی حروف را که تا حدی شبیه به هم هستند ، اشتباه تشخیص می دهد . مثال ( ز) را با ( ر) ، ( د) را با ( ر) ، ع و ح را با یکدیگر اشتباه می گیرد .



- ناتوانی در ترکیب حروف ، حروف را به تنهایی می شناسد ولی نمی تواند آنها را ترکیب کرده و یک کل بسازد . مثال : ب ، ا ، د را تک تک می خواند ولی( باد ) را نمی تواند بخواند یعنی نمی تواند حروف آنها را ترکیب کند و کل را تشخیص دهد .



- حذف کردن : معمولا حروف اضافه یا آخر فعل ها را حذف می کند . مثال : ( آمدند ) را ( آمدن) می خواند .



- کلی خوانی : در واقع در خواندن کلمات مشکلی ندارد و لیکن در خواندن حروف و یا بخشی از یک کلمه با مشکل روبرو می شوند . مثال : آبادان را می خواند ولی حروف و یا بخش های آنرا به تنهایی در آن نمی تواند پیدا کند و بخواند . به عبارتی ممکن است کل کلمه را به عنوان یک شکل حفظ کرده باشد .



- درک مطلب : برخی از کودکان توانایی خواندن( حتی گاهی روان خوانی متن ) را به خوبی دارند ولیکن قادر به پاسخ دادن به سوالات مربوط به متن مطالعه شده را نیستند یا به عبارتی آنچه را می خوانند درک نمی کنند که این مشکل ممکن است ناشی از ضعف در شناخت روابط اجزای متن به دلیل مشکلات دستور زبان باشد .



- سرعت خواندن : جمله یا متن را می خواند ولی سرعت خواندن خیلی پایین است . علت سرعت پایین خواندن می تواند مسایلی مانند گم کردن خط و کلمات به دلیل بی توجهی ، جزئی خوانی و ... باشد .



- مهارتهای واج شناختی : مهارت های واج شناختی دسته ای از خرده مهارتهای شنیداری هستند که به نوعی با زبان به ویژه با آوا شناسی آمیخته شده است . که خود شامل مهارت هایی از جمله تکمیل،تجزیه،ترکیب،صداکشی، تقطیع و .... می باشد :



بخش کردن: گاهی کودک بخش کردنرا نمی داند ، گاهی بخش می کند ولی توانایی شمارش تعداد بخشها را ندارد . و درمواردی نیز توانایی نامیدن بخش ها را به طور جداگانه را ندارد . مثال :بادام ( 2بخش) بخش اول با، بخش دوم دام ، در هر یک از موارد گفته شده میتواند مشکل داشته باشد .

صداکشی: این گروه توانایی نامیدن صداهای هر هجا یا بخش راندارند . مثال : سا = س + ا



*نکته : توجه داشته باشید که یک خواننده ماهر باید ترکیبی ازمهارت های جزئی خوانی و کلی خوانی را داشته باشد . در واقع جزئی خوانی کودکان در سال اول تحصیلی امری طبیعی و مورد نیاز می باشد . ولی با گذشت زمان آنان باید کلمات آموخته شده قبل را به صورت کلی خوانی بخوانند و تنها در صورت برخورد با کلمات جدید از جزئی خوانی استفاده نمایند واین مهارت خود عامل افزایش سرعت خواندن در فرد می گردد.