روند رشد زبان : قابل توجه عزیزانی که فرزندشان تاخیر در رشد گفتار و زبان دارند

1. معیارهای رشد طبیعی زبان :

· میزان رشد واژگان از 12 تا 60 ماهگی

· میزان رشد میانگین طول گفته از 12 تا 46 ماهگی

2. توالی رشد توانایی های درک و بیان از تولد تا 6 سالگی

3. تشخیص افتراقی بین اختلال های تولید گفتار

4. معیارهای تشخیص افتراقی ناروانی طبیعی ، لکنت خفیف و شدید در کودکان



*********************************************************

1- معیارهای رشد طبیعی زبان از 12 تا 60 ماهگی

· میزان رشد واژگان

· 12 ماهگی : 2 تا 6 کلمه علاوه بر " مامان " و " بابا "

· 18 ماهگی : 10 تا 20 کلمه قطعی در واژگان

· 24 ماهگی : 200 تا 300 کلمه در گفتار

· 30 ماهگی : واژگان 450 کلمه ای

· 36 ماهگی : واژگان 900 تا 1000 کلمه

· 42 ماهگی : واژگان 1200 کلمه

· 48 ماهگی : واژگان 1500 تا 2000 کلمه

· 54 ماهگی : واژگان با 1900 کلمه

· 60 ماهگی : واژگان بین 2200 تا 2500 کلمه



*********************************************************

· میزان رشد میانگین طول گفته ( MLU) از 12 تا 46 ماهگی



رشد میانگین طول جمله در پنج مرحله

مرحله


سن تقویمی ( ماه )


میانگین طول گفته

یک


12 تا 26 ماهگی


1 تا 2 تکواژ

دو


27 تا 30 ماهگی


2 تا 5/2 تکواژ

سه


31 تا 34 ماهگی


5/2 تا 3 تکواژ

چهار


35 تا 40 ماهگی


3 تا 5/3 تکواژ

پنج


41 تا 46 ماهگی


5/3 تا 5/4 تکواژ



معیار های رشد مشخصات نحوی در مراحل پنجگانه ( 12 تا 46 ماهگی )



سن رشد و پیدایش مشخصات مختلف زبانی یکسان نیست ولی ترتیب رشد و میزان تغییرات هر مرحله را میتوان بر حسب میانگین طول گفته ( MLU) تعبیر کرد . این میانگین نه تنها در کودکان مختلف ثابت ، بلکه در زبانهای مختلف ثابت است .



* مرحله یک : نقش های معنایی و روابط دستوری ( 12 تا 46 ماهگی )

· میانگین طول جمله بین 1 تا 2 تکواژ

· گفته ها 1 ، 2 ، 3 کلمه ای

· روابط معنایی : عامل - عمل ، عمل – مفعول ، عمل – مکان ، جوهر – مکان ، جوهر – صفت ، اسم اشاره – جوهر

· جمله های پرسشی با آهنگ خیزان جمله مشخص میشود مانند : " پیشی ببین؟ "

· تعدادکم جمله های پرسشی با : کی ، کجا ، چی ...؟

********************************************************

* مرحله دوم : تکواژهای دستوری و تنظیم مفاهیم معنایی ( 27 تا 30 ماهگی )

· میانگین طول جمله بین 2 تا 5/2 تکواژ

· افزایش تکواژهای دستوری : تکواژ زمان ، جمع ، حرف تعریف ، تکواژ ملکی ، فعل های کمکی ، فعل ربط ( بودن و شدن ) ، حروف اضافه در ( in ) و ، روی ( on) تا مرحله پنجم رشد کودک 100% تثبیت نمی شوند .

*********************************************************

* مرحله سوم : پیدایش وجوه مختلف جمله ( 31 تا 34 ماهگی )

· میانگین طول جمله بین 5/2 تا 3 تکواژ

· افزایش طول جمله به سبب توانایی کودک در کاربرد فعل کمکی و ساخت جمله های پرسشی جمله های منفی شبیه جمله های بزرگسالان

· افزایش تعداد جمله های پرسشی : کی ، کجا ، چی ...

· جمله های پرسشی معکوس

· کاربرد عبارت های مودبانه " لطفا " ، " متشکرم "

*********************************************************

* مرحله چهارم : جمله های تو در تو ( تداخلی ) ( 30 تا 40 ماهگی )

· میانگین طول جمله بین 3 تا 5/3 تکواژ

· تغییرات اساسی زبانی این مرحله که موجب افزایش طول گفته میشود جایگزین کردن جمله در نقش معنایی جمله دیگر است : مانند :

(1) مفعول – گروه اسمی

(2) جمله های پرسشی غیر مستقیم

(3) جمله های ربطی

*********************************************************

*مرحله پنجم : ترکیب جمله های ساده ( 41 تا 46 ماهگی )

· میانگین طول گفته 5/3 تا 5/4 تکواژ

· ترکیب دو جمله ساده : مانند : او منو زد و درد میکنم

· ترکیب دو جمله ساده همراه با حذف ، مانند : بابا و مامان شکلات دوست ندارند

· قید های مکان ، مانند : بالا ، پایین

· حرف ربط اصلی " و "



*********************************************************

2- توالی رشد توانایی های درک و بیان از تولد تا 6 سالگی

( نیکولوسی nicolosi) و ( کولینز Collins )



تولد تا 6 ماهگی

درک


بیان

با صدای بلند از جا می پرد

به محرک لمسی و حرکتی لبخند بازتابی میزند

اغلب مواقع با شنیدن صدای دوستانه و آشنا ساکت میشود

سریعا" به صدای گفتاری توجه میکند

به صدای خود پاسخ می دهد

لبخند اجتماعی میزند

به لحن خشونت آمیز با گریه پاسخ میدهد

آگاهی وی از محیط افزایش می یابد

به مدت کوتاهی گوشی را نگه داشته و وارسی میکند

به نوفه و صدا با برگشتن به سمت منبع صوت پاسخ میدهد

شروع به درک تغییر زیر و بمی و شدت صوت می کند

به گفتار دوستانه با لبخند و خنده پاسخ میدهد


گریه تولد تمایز نیافته

در 8 روزگی غرغرهای صوتی دارد

نوفه های گویی خفیف دارد

برای درد ، گرسنگی و ناراحتی گریه های

متفاوتی دارد

دربازی صوتی غان وغون و شبه واکه سازی

می کند

در تنهایی و با دیدن دیگران و اشیاء غان و غون

میکند

با صدای بلند می خندد

دو هجایی ها را ادا می کند

تک هجا یی هارا تکرار میکند

ازغان وغون برای جلب توجه و بیان نیازهایش

استفاده می کند

اشتیاق خود را با صدا ابراز میکند








6 تا 12 ماهگی

درک


بیان




آگاهی و پاسخ دهی وی به محیط افزایش می یابد

به طور ارادی به واژه های جدید گوش میکند

باچرخش سر ، تماس چشمی ، یالبخند به نام خودپاسخ می دهد

مفهوم واژه " نه " را می فهمد

به افراد خاصی پاسخ می دهد ( 8 ماهگی )

به بای بای پاسخ می دهد ( 9 ماهگی )

به برخی سوالات با سر پاسخ بله یا خیر می دهد ( 10 ماهگی )

از دستورات ساده پیروی میکند






شروع به استفاده از الگوهای تغییر زیر و بمی می کند

از بسیاری از صداهای گفتاری و غیر گفتاری در صدا سازی های اتفاقی خود استفاده میکند

صدا سازی های آهنگین دارد ( 7 ماهگی )

غان و غون آهنگین ادامه دارد ( تا 9 ماهگی )

سعی میکند صداهای دیگران را تقلید کند

از تغییر زیر و بمی در گفتار نامفهوم خود استفاده میکند

صداسازی و حرکات بیانگر خود را به طرف اشیاء و اشخاص جهت میدهد

پژواک گویی شروع می شود (9 تا 12 ماهگی ) یعنی کودک از تقلید توالی های صوتی لذت می برد و اولین واژه ظاهر می شود ( 10 تا 12 ماهگی )

واژگان شامل 5 تا 6 کلمه است ( 12 ماهگی )

واژگان از نوع اسم یعنی واژگان دارای معانی عینی است

در طی بازی صدا سازی میکند

زبان هدفمند آغاز میشود









1 تا 2 سالگی

درک


بیان

دستورات و منع های ساده را درک میکند ( 13 تا 18 ماهگی )

اشیا ، اشخاص و حیوانات خانگی را تشخیص می دهد ( 14 تا 18 ماهگی )

به طیف متنوعی از طبقات معنایی پاسخ می دهد : عمل – عامل – مالکیت ، تکرار

یک عضو از بدن را شناسایی می کند ( 18 ماهگی )

ازدستورات شامل مفاهیم فضایی در – روی ( in – on ) پیروی میکند

به سوالات ساده دارای کلمه پرسشی پاسخ می دهد

سه عضو از بدن را شناسایی می کند ( 20 ماهگی )

دو شی یا بیش از دو شی یا تصویر از یک گروه را شناسایی میکند

متوجه ابراز عواطف دیگران می شود

تفاوت میان ضمایر را متوجه میشود مثلا" ( آن را به من بده ، آن را به او بده )

پنج عضو بدن را شناسایی میکند ( 22 ماهگی )

حدودا" معنای 300 واژه را می فهمد


میانگین طول جمله 5/1 واژه است

در 18 ماهگی 50 % ازواژه ها و در 24 ماهگی 39 % از واژه ها اسم است

در 18 ماهگی ترکیبات دو یا سه کلمه ای دارد نظیر توصیف کننده های اسم (big,more,my,the ) کامیون من ( the car )

شکل های ملکی را استفاده میکند : صندلی پدر ، کتاب بچه ، و...

ترکیب صفت و موصوف را استفاده میکند : پسر بزرگ ، عروسک شکسته و...



واژگان وی در 18 ماهگی مرکب از 10 تا 20 کلمه و در 24 ماهگی 200 کلمه است

در 18 ماهگی در اوج گفتار نامفهوم است که این گفتار تا 24 ماهگی حذف می شود

از گفتار تلگرافی استفاده میکند ( حذف حرف تعریف ، افعال کمکی و غیر ه )

مکالمات بیانگر و تصریفی با استفاده از یک گفتار نا مفهوم روان دارد

به کارگیری صفات و قید ها در گفتار ملاحظه می شود : خوب ، بد ، زیبا ، گرم ، سرد ، و ...

شکل های ساده فعل ظاهر میشود

اولین عبارت به وجود می آید

اولین جملات به وجود می آید

اولین ضمایر را ( با تمایز محدود و ناقص ) به کار می برد،

من ، تو ، به من ،

بسیاری از واژه ها را تقلید می کند ( پژواک گویی )

از عبارت های قالبی استفاده می کند ، گریه نکن ، مراقب باش و ...



2 تا 5/2 سالگی

درک


بیان

درکی از چند کلمه کنشی با انتخاب تصویر صحیح نشان می دهد ( 24 تا 27 ماهگی )

مقوله های اسمی - عمومی مربوط به خانواده را تشخیص می دهد و شناسایی می کند ( 24 تا 27 ماهگی ) نظیر بچه ،مامان ، مامان بزرگ

حروف اضافه در (in ) و زیر (under ) را تشخیص میدهد

بین کلمات روی ( on ) و زیاد ( many ) را تشخیص میدهد

به داستانهای ساده گوش میدهد از طریق استفاده از اشیاء آنها را شناسایی میکند افعال برو – بیا – بدو –بایست –بده – بگیر را درک میکند

تفاوت معنای فاعل- مفعول را از طریق جایگاه اسم درک میکند

سواری را نشان بده که کامیون را می کشد

کامیون را نشان بده که سواری را می کشد

همه انواع ساختار جمله را درک میکند

تفاوت در اندازه را درک می کند ( 27 تا 30 ماهگی )


اشیاء آشنای محیط را می نامد( 24 ماهگی )

گفتار نامفهوم به طرز قابل توجهی کاهش یافته است

واژگان مرکب از 200 تا 300 کلمه دارد : اسامی 6/38 %

، افعال 21 % ، قیدها 1/7 % ، ضمایر 6/14 %

سوالات ساده می پرسد ( خودمدارانه )

دو رقم را از حفظ تکرار میکند

از حروف تعریف ( a, the ) به درستی استفاده می کند

از حرف ربط ( و ) استفاده می کند : مامان و بابا



5/2 تا 3 سالگی

درک


بیان

افزایش سریع در واژگان درکی نشان می دهد

( 400 کلمه در 30 ماهگی ، 800 کلمه در 36 ماهگی )

به دستورات شامل کلمات : ( روی ، زیر ، بالا ، پایین ، بالای اینجا و بپر ) پاسخ می دهد

به دستورات دارای دو فعالیت مرتبط پاسخ می دهد : تند بدو ، نوبت گیری در مکالمه را درک میکند

می تواند دستورات ساده دو مرحله ای را اجرا کند

7 عضو از اعضای بدن را می شناسد

به پاسخ سوالات ( چرا و چگونه ) علاقه مندی نشان می دهد

رایجترین صفات را می فهمد


شروع به استفاده از صورت های مخفف افعال می کند

( 30 ماهگی )

ترکیبات دو کلمه ای را تقلید میکند ( 30 ماهگی )

ناروانی ها شایع هستند ( 30 ماهگی )

واژگان به سرعت افزایش می یابند ( 900 کلمه )

از جملات ساده و کوتاه استفاده میکند ( با میانگین 1/3 کلمه )

90 % گفتار او به سهولت قابل درک است

قصه های ساده تخیلی به هم می بافد

مکالمه هدفمند انجام میدهد

هنگام بازی کردن تنها ، صحبت می کند

در مورد تجارب جدید خود صحبت می کند

فعالیت های موجود در کتاب را توصیف میکند

شروع به پرسیدن سوالات می کند

اشیا را به لحاظ نام و کاربرد آنها شناسایی می کند

از ضمایر شخصی استفاده می کند ( بیشترین استفاده صحیح مربوط به ضمایر اول شخص و دوم شخص است

شروع به کاربرد صرف افعال می کند ( ماضی ساده ، حال ، استمراری ) ( ing )

شروع به استفاده از صرف کلمات می کند ( جمع ساده ، ملکی ها )

افزایش مداوم در استفاده از صفات نشان می دهد

از حروف اضافه استفاده میکند ( حروف اضافه مربوط به جایگاه ابتدا ظهور می کنند )

نیاز به توالت را با کلمات ادا میکنند

یک ( چیز دیگر ) ، را درخواست می کند

می تواند سه شی ء موجود در یک تصویر را بنامد

تعداد کمی قافیه می داند

سه رقم را تکرار می کند

دوره 3-2 سالگی اساسا" دوره انتقال است زمانی که یاوه گویی کنار گذاشته میشود و اشیاء و تصاویر مورد توجه قرار میگیرند کودک اکنون میتواند جمله سه کلمه ای بسازد و جمله های سه کلمه ای شاخص 2 سالگی است

3 تا 4 سالگی

درک


بیان

مهارت های گوش کردن افزایش می یابد و شروع به یادگیری از طریق گوش دادن میکند

در سن 4 سالگی تا 1500 کلمه را درک میکند

جمع ، تفاوت جنسیت ها ، ضمایر و صفات را درک میکند

جملات پیچیده و مرکب را درک میکند

مفهوم اجتماعی ارتباط شفاهی را درک میکند .


وازگان بیانی شامل 900 تا 1500 کلمه است

میانگین طول جمله 3/4 است

معمولا" حدود 90 % تا 100 % گفتار در زمینه مربوطه قابل فهم است

هنوز در ساختار جملات ، کمی مشکل دارد

می تواند مکالمات طولانی انجام دهد

بر دیگران حکومت می کند و انها را مورد انتقاد قرار می دهد

مهارت های تولید بهبود میابند ، هنوز با صداهای سایشی ، صفیری ،/I/,/r/ مشکل دارد

از جملات مرکب و پیچیده بیشتری استفاده می کند که به لحاظ دستوری کاملترند

از جمع ها و ملکی ها به طور دائمی تر وصحیح تر استفاده می کند

از جملات امری و تاکیدی به طور مداوم استفاده می کند ، صورت های مخفف افعال را به طور دائمی به کار میبرد

این سن ، مرحله پرسیدن سوالات ( چرا ) محسوب می شود

از کلمات پرسشی ( چه ) ، ( کجا ) و ( چگونه ) استفاده می کند ، از ضمیر ( ما ) استفاده می کند

می تواند قیاسهای متضاد را کامل کند برادر پسر است خواهر ... است





4 تا 5 سالگی

درک


بیان

1500 تا 2000 کلمه را درک میکند

دستورات پیچیده تر شامل دو تا سه فعالیت را انجام می دهد

بند وابسته را درک می کند ( اگر ، زیرا ، که ، چرا )


واژگان بیانی نزدیک به 2000 کلمه هستند

میانگین طول جمله 3/4 کلمه است

80 % تولید ( همخوان ها ، واکه ها ، واکه مرکب ها ) صحیح است

می تواند کلمه را به لحاظ کاربرد آن تعریف کند

ساختمان و صورت زبان نسبتا" کامل است

از حروف ربط استفاده می کند و حروف اضافه را می فهمد

از جملات طولانی تر و پیچیده تر استفاده می کند

به سوالات ساده پاسخ میدهد " خانه از چی درست شده

با تحریک مختصر داستانی در مورد خودش یا دیگران تعریف می کند

تعداد خطاهای دستوری کاهش می یابد






5 تا 6 سالگی







درک


بیان







2500 تا 2800 کلمه را درک میکند

می تواند به جملات پیچیده تربه درستی پاسخ دهد اما گاهی در درک جملات بغرنج مشکل دارد


واژگان بیانی 2500 کلمه است

میانگین طول جمله ، 5 تا 6 کلمه است

طول گفتار قابل فهم است

تقریبا" تمامی ساختار عبارات و قواعدگشتاری زبان بزرگسالان را به کار می برد اما گاهی شکلهای نادرست در گفتار او ظاهر می شود

تمامی ضمایر را به صورت دائمی و صحیح به کار می برد

صفات تفضیلی در گفتار او به کار برده می شود بزرگ ، بزرگتر ، بلند ، بلند ترو غیره

می تواند به تلفن جواب دهد و مکالمه کند

داستانهای تخیلی تعریف می کند

اطلاعات را مبادله می کند سوال می پرسد و داستان سر هم می کند از افعال بی قاعده به درستی استفاده می کند

از حروف تعریف (a,an,the)به درستی استفاده میکندازحروف اضافه(به،از،در،بالا،روی و...)استفاده میکند







تشخیص افتراقی بین اختلال های تولید گفتار







کنش پریشی گفتار


گفتار فلجی


عملکردی




حرکات زبان ،لبها و کام


به غیر از گفتار سایر حرکات طبیعی است اگر کنش پریشی غیر کلامی وجود داشته باشد تنها حرکات ارادی دهانی آسیب می بیند فعالیتهای نباتی طبیعی است


حرکت یک یا چند گروه عضلانی به طور آشکار آسیب می بیند اشکال در فعالیت نباتی مانند جویدن و بلع وجود دارد


طبیعی




علائم عصب شناختی


علائم (خفیف)نورولوژیک شامل اشکال در هماهنگی حرکات ظریف راه رفتن وحرکات متناوب

اندام ها ی انتهایی دیده می شود


معمولا" بخشی از آسیب عمومی تر عصبی است مثل فلج مغزی یا اشکالات عصبی عضلانی


طبیعی




رشد گفتار


گاهی اوقات دچار تاخیر است

اما معمولا" در محدوده طبیعی است .


معمولا" تا حدی تاخیر وجود دارد


طبیعی




آوا سازی


طبیعی


ممکن است عدم هماهنگی آواسازی و تولید یا بین این دو با تنفس وجود داشته باشد .


طبیعی




توانایی تقلید صداهای گفتاری


معمولا" محرک شنیداری تنها ناکافی است و تقلید همراه با محرک بینایی تاوقتی طبیعی است که کودک به حرکات درمانگر نگاه میکند دیدن واژه های نوشتاری به کودکان بزرگتر کمک میکند


تقلید محرک شنیداری در محدوده حرکتی عضلانی ، طبیعی است


طبیعی




سرعت حرکات متناوب


کمتر از طبیعی است تولید متناوب/ptk/ به ترتیب وبه طور صحیح انجام نمی شود


معمولا" کمتر از طبیعی است ودر محدوده حرکت عضلانی به طور صحیح صورت میگیرد ترتیب هجاها به صورت صحیح رعایت می شود


طبیعی







کنش پریشی گفتار


گفتار فلجی


عملکردی




تولید


خطاها بی ثبات هستند خرابگویی، اضافه گویی و جایگزینی به طور متغیر دیده می شود تقلید و استفاده از صداهای منفرد ، هجاها با کلمات بهتراز کاربرد آنها در توالی های طولانی است .جابجایی صداها وجود دارد . تولیدواکه ها در آسیب های شدید مختل می شود


خطا ها باثبات هستند همخوانها غالبا" حذف می شوند جایگزینی برحسب اینکه کدام گروه از عضلات آسیب دیده اند روی می دهد تولید واکه ها معمولا" طبیعی است .


جایگزینی همخوانها معمولا" با ثبات است . حذف و اضافه گویی نادر است تولید واکه ها طبیعی است .




الگوهای خطا


تفاوت در الگوی خطا بین کنش در گفتار خودبخودی و اعمال گفتاری تکراری دیده می شود


در فعالیت های مختلف ثابت است


در فعالیت های مختلف ثابت است




نواخت


برای جبران مشکلات ، کاهش ارادی سرعت و حتی تکیه روی می دهد


سرعت بر حسب شدت نا هماهنگی کاهش می یابد


طبیعی




رفتار کورمال

( آزمایش وخطا)


در افراد بزرگتر ویا در افرادی که گفتار درمانی داشته اند وجود دارد .


وجود ندارد


وجود ندارد










معیارهای تشخیصی افتراقی ناروانی طبیعی ، لکنت خفیف و شدید در کودکان




ناروانی طبیعی


لکنت خفیف


لکنت شدید

رفتار گفتاری قابل مشاهده


تکرار نادر (کمتر از یک مورد در هر ده جمله ) و مختصر ( 5/. ثانیه یا کمتر ) صداهای کوتاه مانند (م . م . مثل این ...)


تکرار زیاد (بیش از 3% گفتار ) و طولانی ( 5/. تا یک ثانیه ) صداها ، هجا ها یا واژه های کوتاه ، گاهی اوقات کشیده گویی اصوات


تکرار بسیار زیاد بیش از 10% گفتار ) و غالبا" بسیار طولانی

( بیش از یک ثانیه ) اصوات ، هجاها و واژه های کوتاه کشیده گویی وگیر فراوان

سایر رفتار های قابل مشاهده


گاهی اوقامت مکث و تردید در گفتار با پرکننده هایی نظیر ( ا. وام)

تغییر کلمات یا افکار


تکرار و کشیده گویی با بستن چشم و چشمک زدن نگاه به یک سمت و بعضی تنش های فیزیکی در لب ها همراه می شود .


مشابه لکنتی های خفیف ولی زیادتر و قابل توجه تر است تا حدی ارتفاع صدا در هنگام لکنت افزایش می یابد از اصوات یا کلمات اضافی به عنوان ( آغازگر ) استفاده می شود .

شدت مشکل


هنگامی که کودک خسته و هیجان زده است و یا در باره موضوعات پیچیده و جدید صحبت می کند و یا هنگام پرسش و پاسخ و یا صحبت با مخاطب بی توجه ، ناروانی ها به صورت متناوب رفت و برگشت دارد


در موقعیت های مشابه قبل ناروانی به صورت متناوب روی میدهد ولی تعداد وقوع آن بیشتر است .


در بیشتر موقعیت های گفتاری ظاهر می شود بیشتر دائمی است و کمتر نوسان دارد .

واکنش کودک


ظاهر نمی شود


تاحدی توجه می کند بعضی ها دستپاچه و سرخوده می شوند


بیشتر آنها دستپاچه و سرخورده می شوند و بعضی ها از صحبت کردن واهمه دارند .

واکنش والدین


زیاد نیست


بیشتر آنها توجه می کند ملی میزان آن کم است


همه آنها تاحدی نگران هستند

تصمیم برای ارجاع


تنها در صورت نگرانی والدین ارجاع داده شود


اگر 6 تا 8 هفته ادامه دارد یا والدین نگران هستند ارجا شود


در اسرع وقت ارجاع شود



این مطالب برگرفته از کتاب فرهنگ آسیب شناسی گفتار و زبان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی می باشد