واژه دانش آموزان استثنایی به گروه های مختلفی اطلاق می شود كه یكی از آنها دانش آموزان با مشكلات ویژه یادگیری (learning difficulties=D.L) می باشد و آن به گروهی گفته می شود كه در یك یا چند فرایند روانی اساسی در ارتباط با فهمیدن و یا كاربرد زبان شفاهی و كتبی ، ناتوانی نشان می دهند . این ناتوانی ممكن است خود را در فعالیت هایی از قبیل گوش دادن ، فكر كردن ، سخن گفتن ، خواندن ، نوشتن ، هجی كردن و یا حساب كردن نشان دهد. این اختلال ها با نارسایی های دیگری نیز همراه است كه عبارت اند از : نقایص ادراكی ، آسیب مغزی ، بدكاری جزئی مغز ، نارسایی در خواندن، و اختلال گویایی . این اصطلاح كودكانی را كه به علت های دیگر با مسائل یادگیری مواجه می باشند( نظیر نقص بینایی ، نقص شنوایی ، نقص حركتی ، عقب ماندگی ذهنی ، آشفتگی عاطفی و یا عدم برخورداری از محیط فرهنگی و اقتصادی مناسب ) در بر نمی گیرد . به بیانی دیگر « دانش آموز با مشكلات ویژه یادگیری» به دانش آموزانی اطلاق می شود كه « با وجود برخورداری از هوش طبیعی و نداشتن نقایص حسی، آسیب های شدید مغزی و مشكلات شدیدعاطفی – اجتماعی، قادر به بهره گیری كامل از امكانات آموزش و پرورش متداول نبوده و در یك یا چند ماده درسی ضعف محسوس و مشهود داشته باشد».
ویژگی ها :
تشخیص اولیه ( غربال گری ) این گروه از دانش آموزان غالباً از طریق مشاهده خصوصیات و ویژگی هایی است كه می توان از آنها به عنوان نشانه های مشكلات ویژه یادگیری نام برد.
این ویژگی ها به دو بخش تقسیم می شوند:
بخش اول : خصوصیاتی هستند كه شامل همه افراد این گروه می باشد ( كه با علامت × مشخص گردیده است) .
بخش دوم : خصوصیاتی كه غالباً افراد این گروه دارند.
عمده ترین این ویژگی ها عبارتند از :
× هوش بهر طبیعی
× كاركرد تحصیلی پائین تر از حد انتظار
- سرعت كم در یادگیری
-پیشرفت كندتر
- سقف پائین تر یادگیری
-تجدیدی مكرر در یك یا چند درس خاص
- تكرار پایه های تحصیلی
× تفاوت بین سطح یادگیری در درس های مختلف
× نداشتن انعطاف در استفاده از راهبردهای آموزشی
× تفاوت قابل توجه بین توانایی ها و مهارت ها ؛ عملكرد ضعیف
- ضعف حافظه ( كوتاه مدت و بلند مدت )
- وابستگی زیاد به معلم
- وابستگی به والدین در انجام تكالیف مدرسه
- كوتاهی دامنه توجه ( زود پرت شدن حواس )
- نداشتن اعتماد به نفس
- نقص در مهارت های اجتماعی
- ناهماهنگی حركتی
- تاخیر در نشان دادن عكس العمل
- تاخیر در فراگیری زبان
توجه
:این نشانه ها صرفاً احتمال وجود مشكل را نشان می دهد و برای تشخیص دقیق باید دانش آموزان با چنین ویژگی هایی را به كارشناسی مدیریت آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران ارجاع نمود.
انواع :
اگر چه طبقه بندی های مختلفی از این اختلال وجود دارد ولی عمده ترین مشكل را می توان در حوزه های خواندن ، نوشتن و ریاضی مشاهده نمود.
-1 ناتوانی در خواندن :
از عمده ترین نشانه های این اختلال عبارتند از :
حذف یك صدا یا كلمه
اضافه كردن صدا یا كلمه
تحریف و اشتباه خواندن صداها یا كلمات
جانشین سازی صدا یا كلمه
مشكلات درك مطلب
ناتوانی در درك معنی كلمات ، یادآوری و پاسخ به سوالاتی كه از متن پرسیده می شود.
ناتوانی در استنباط از مطالب خوانده شده
ناتوانی در قدرت تحلیل و بررسی صحت و سقم متن
-2 ناتوانی در نوشتن :
عمده ترین مشكلات نوشتن عبارتند از :
معكوس نوشتن ( آیینه نویسی )
جابه جا نوشتن حروف (دور به جای رود )
حذف یا اضافه كردن حروف و كلمات در نوشتن
ناتوانی در تركیب حروف یا بخش های كلمه
ناتوانی در رونویسی ، كج نویسی ، پراكنده نویسی ، ناخوانا نویسی و ...
-3 ناتوانی در ریاضی :
عمده ترین مشكلات ریاضی عبارتند از :
مشكلات در یادگیری مفهوم عدد و شمارش
ناتوانی در استفاده از راهبردهای عددی
ناتوانی در قرض كردن و انتقال در محاسبات
ناتوانی در مسئله توصیفی ( ارتباط جملات كلامی و نوشتاری برای كاربرد ریاضی )
ناتوانی در خواندن و نوشتن نشانه های ریاضی ( اعداد ، ارقام ، علائم ) .