آموزش گفتار به کودکان سندرم دان

درمان جامع گفتارو زبان برای کودکان مبتلا به سندرم داون
بسیاری از کودکان مبتلا به سندرم داون مهارتهای درکی زبان معمولا پیشرفته تر از مهارتهای بیانی زبان است و بنابراین در بیان مشکلات بیشتری نسبت به درک دارند . از جمله مشکلاتی که کودکان سندرم داون با ْآن مواجه اند عبارتند از :

مشکل در توالی اصوات و کلمات

مشکل در وضوح گفتار و نحوه بیان حروف و صداها

مشکل در روانی گفتار و ...

برنامه درمانی که برای این کودکان در نظر گرفته می شود باید بر اساس ارزیابی دقیق عملکرد ها و نیازمندیها ی ارتباطی هر کودک وبه طور منحصر به فرد طرح ریزی شود . خانواده به عنوان اصلی ترین عنصر درمان در نظر گرفته می شود و گفتار درمانگر نقش موثری در راهنمایی ؛‌ارائه اطلاعات ؛ تسهیل و بالا بردن روند یادگیری مهارتهای ارتباطی دارد .

برنامه درمانی از بدو تولد تا مرحله تک کلمه :

درطول این مرحله اصلی ترین مداخله درمانی در محیط خانه صورت می گیرد و خانواده باید به طور متمرکز برروی برنامه درمانی کار کند . در مورد نوزادان ؛ تمرکز درمان بر تحریک حسی است که در طی آن فعالیت هاو تجربیاتی برای کمک به رشد شنوایی ؛بینایی و مهارتهای لمسی صورت می گیرد. این فعالیت ها شامل بازیابی حسی،بازخورد حسی و حافظه است . چگونگی کیفیت صدای یک زنگ ؛ تجربه حس لمس مخمل و کاغذ سمباده و تمایز قائل شدن بین آنها مثالهایی از تجربیاتی است که کودک باید با آنها مواجه شود . همچنین هنگامی که کودک مبتلا به سندرم داون در معرض خطر عفونت گوش میانی باشد باید وضعیت شنوایی اوبررسی شود .

تغذیه و تنفس :

بسیاری از ساختارها و عضلات مورد استفاده در گفتار را درگیر می کند . بنابر این درمان تغذیه و درمان یکپارچگی حسی می تواند ثاثیر مثبتی بر عملکرد گفتار داشته باشند . اکثر کودکان سندرم داون حساسیت بالایی در برابر لمس دارند . ناتوانی مسواک زدن ، بی علاقگی نسبت به خوردن غذاهای ترکیبی یا مخلوط در این کودکان دیده می شود که اصطلاح تدافع لمس در مورد آنها به کار می رود . برای درمان تدافع لمس و برنامه ریزی برای رساندن حس دهان به وضعیت طبیعی ازماساژهای دهانی ، تحریک مستقیم عضلات استفاده می شود . تمرین از ماساژ دستها و پاها شروع شده و تدریجا به سمت صورت و دهان پیش می رود . تجریه ثابت کرده که بعد از طبیعی شدن فعالیت دهانی میزان غان و غون و صدا سازی کودکان افزایش می یابد . پس از اینکه کود ک قادر به تحمل لمس شد و توانایی حرکت دادن ساختارهای داخل دهان را بدست آورد ، برنامه درمان بر روی مهارتهای حرکتی دهانی متمرکز می شود . این مهارتها شامل فوت کردن ، سوت زدن ، ایجاد شکلکهای خنده دار با صورت و فعالیتهای تقلیدصداست . پایه و اساس ارتباط ،‌تعامل اجتماعی است و مهارتهای مکالمه ای خاص از جمله نوبت گرفتن را می توان در سنین پایین در قالب بازی رشد داد . بازی دالی موشه ،‌رعایت نوبت در برداشتن اسباب بازی و یا جلو و عقب بردن نوار موسیقی ، راههایی برای رشد نوبت گیری هستند . به طور کل مهارتهای مرحله پیش از زبان آموزی باید قبل از مرحله تک کلمه پرورش داده شوند . کودکان سندرم داون در سن 8ماهگی تا 1 سالگی ،‌ظرفیت ارتباطی بالایی دارند و در صورتیکه در انتقال پیام خود با اطرافیان نا توان باشند ، دچار نا امیدی می شوند . تحقیقات نشان می دهند که کودکان سندروم داون زمانی که توانایی گفتن کلمه را پیدا کنند دیگر تمایلی به استفاده از علائم برای برقراری ارتباط ندارند .

برنامه درمان در مرحله تک کلمه تا 3 کلمه :

در این مرحله علاوه بر افزایش واژگان تک کلمه بر روی افزایش طول عبارت (‌ترکیب کلماتی که کودک می تواند مورد استفاده قرار دهد )‌یا همان افزایش طول گفته ، کار می شود . در قالب عبارات دو کلمه می توان روابط معنی داری مانند نقش فاعل ،‌مالکیت و علامت منفی را به کودک آموخت و به تدریج به سمت عبارات 3 کلمه پیش رفت . مهارتهای کاربردی زبان از جمله در خواست کردن و احوال پرسی کردن و همجنین مهارتهای مکالمه ای نیز در این مرحله به عنوان هدف درمان در نظر گرفته می شوند . برای دست یابی به این اهداف ،‌بازی روش مفیدی است . از بازی می توان برای افزایش توجه شنیداری وبه طور کل مهارتهای مرتبط با توجه نیز بهره برد. اساس رشد زبان در این مرحله ، یک پارچگی حسی و توانائیهای حرکتی دهان است . اکثر کودکان سندرم داون که توانایی استفاده از گفتار را ندارند قادرند از زبان از طریق علائم به خوبی استفاده کنند . بنابراین د راین مرحله ، درمان یکپارچگی حسی و مهارتهای حرکتی دهان برای تقویت آمادگی گفتار به کار می رود .

مترجم :‌زهرا حقیقی ( کارشناس گفتار درمانی )

(2003-1995)National Down Syndrome Society