راز لکنت زبان چیست؟ کلام بریده شده

از کامبخش فرهمندپور
اگر به نظریه های ضدونقیض و روش های درمانی بی حاصل محققان غربی درباره لکنت زبان دقت کنیم، می بینیم که حاصلی جز ناامیدی نداشته اند؛ نظریه های بی منطقی چون «لکنت، عارضه ای است مغزی، روحی، ژنتیکی، روانی، عصبی و...» یا اینکه «مربوط است به برتری طرفی نیمکره های مغز یا عدم هماهنگی اندام های گفتاری».
روش های درمان مانند کشیدن حروف صدادار، کتابخوانی، صحبت مقابل آینه، دستگاه ضدلکنت و... که در پیش و پس هر یک، اگرها و شایدهای مکرر آمده و به بازی های کودکانه می مانند اغلب توسط محققان لکنت دار ابداع شده است(خواهیم دید که شخص لکنت دار توان مشاهده و در نتیجه، شناخت مشکل خویش را ندارد).
ناتوانی مطلق متخصصان غربی در علت یابی لکنت زبان، ناچار آنها را به همکاری با رشته های تخصصی نامربوط به این عارضه چون دارودرمانی، روان درمانی، طب حرفه ای، اختلالات ارتباطی و یادگیری، مغز و اعصاب، کودکان و... واداشته؛ حتی طب سوزنی، هیپنوتیزم، انرژی درمانی، یوگا، هومیوپاتی و... نیز به بازار آشفته مدعیان درمان لکنت زبان راه یافته اند. طرفه آنکه چندی پیش مسئولان امر در آمریکا با کاوشی دیگر اعلام کردند که «لکنت زبان هیچ درمانی ندارد»!
حال برای رهایی از این بن بست، ابتدا ببینیم مراحل رشد گفتار و زبان چگونه است:
الف) کودک گفتار اطرافیان را «می شنود».
ب) گفتار شنیده شده در «مرکز درک و حافظه گفتار شنیده شده مغز» ضبط شده و به طور موقت الگو می شود.
ج) محتوای مرکز فوق به «مرکز موتوری گفتار مغز» انتقال می یابد.
د) محتوای مرکز موتوری فوق به «اندام های گفتاری» انتقال می یابد(مرحله ای که کودک، گفتار اطرافیانش را تقلید می کند).
ه) کودک، گفتار خود را «می شنود».
و) آنچه کودک از زبان خود می شنود، با کیفیتی متفاوت از مرحله«ب» به «مرکز درک و حافظه کلمات گفته شده مغز» منتقل می شود که با تثبیت این مرحله، الگوی گفتاری کودک شکل می گیرد.
لکنت زبان به سه طریق در کودکان حدود ۵-۳ساله آغاز می شود:
۱- فشار روحی
می دانید که یک فشار روحی بیش از آستانه تحمل، موجب واکنش در نقاط ضعف شخص می شود. یکی از ضعف های کودک خردسال «زبان گفتاری» اوست که با سختی و تلاش مضاعف، درصدد درک و کسب مهارت های گفتاری می باشد. از آنجا که آستانه تحمل کودک پایین است، پس یک فشار روحی می تواند به صورت واکنشی چون گریه، پرخاش و... یا شکسته شدن زبان گفتاری (لکنت زبان) جلوه کند. معمولاً با قطع عامل فشار روحی (مانند ترس از سگ)، عکس العمل (گریه) به تدریج از بین می رود، اما اگر در همان مدت که گفتار او دچار واکنش شده(لکنت)، مرحله «و» رشد زبان را بگذراند، به مفهوم این است که شیوه گفتار آشفته کودک، الگوی گفتارهای بعدی او خواهد بود و این یعنی شروع «لکنت زبان».
پیشگیری: دور نگه داشتن کودک از هر گونه فشار روحی بیش از آستانه تحمل او.
۲- تقلید و الگوبرداری کودک
کودک در مرحله «د» رشد زبانی، مانند دستگاه ضبط و پخش صوت، گفتاری را که می شنود، تقلید می کند. اگر کودک با شخصی لکنت دار در تماس باشد و شیوه گفتار او را الگو قرار داده و آن را از مرحله «و» رشد زبانی خود عبور دهد، به منزله شروع لکنت او خواهد بود.
از آنجا که محققان غربی (به خصوص دکتر فریزر، رئیس بنیاد گفتار آمریکا) منکر «تقلید» هستند و این نکته در امر «پیشگیری» اهمیت بسیار دارد، در تاثیر آن همین بس که حالت و نوع لکنت کودک در اوایل، کاملاً مانند شخصی خواهد بود که از او الگوبرداری کرده است.
پیشگیری: نگذارید کودک شما ادای لکنت کسی را درآورد .
۳- ضعف زبان گفتاری
گاهی مهارت بیانی کودک با تاخیر توأم می شود. به عبارت دیگر، احساسات، عواطف و خواسته های کودک رشد می یابند ولی زبان گفتاری او قادر به بیان آنها نیست. خواستن و نتوانستن می تواند فشار روحی شدیدی در کودک ایجاد کرده و منجر به لکنت نوع اول شود. یا کودک با این ضعف(عدم درک سریع مفاهیم گفتاری و یادآوری و بیان کلمات و جمله بندی) با حالتی «شبه لکنت» صحبت می کند: «بابا وقتی اومدی، اومدی اِ ا بستنی بیار». او با این ترفند ناآگاهانه می خواهد هم توجه شنونده (بابا) را به خود حفظ کند و هم در جست وجوی کلمه گمشده(بستنی) می گردد. او مرتب آن خوراکی خوشمزه را از نظر می گذراند تا کلمه بستنی را به یاد آورد؛ ما بزرگ ترها نیز گاهی که شتاب خواسته هایمان سریع تر از توان گفتارمان باشد، چنین می کنیم.
اگر ضعف بیانی کودک قبل از تثبیت در مرحله «و» رشد زبان اصلاح شود، شبه لکنت او بهبود می یابد(این پدیده و نیز لکنت های تثبیت نشده ای که به طور طبیعی بهبود می یابند، موجب شده عده ای تصور کنند انواعی از لکنت زبان که مثلاً ژنتیک نیستند! خود به خود بهبود می یابند) ولی اگر از مرحله «و» عبور کند، شبه لکنت به لکنت زبان واقعی تبدیل خواهد شد. هرگاه گفتار کودک با اسپاسم، درگیری در تولید صداها و آشفتگی تنفس همراه شود، «تبدیل» صورت گرفته است.
پیشگیری: ضعف زبانی، هرچه زودتر باید اصلاح شود. هیچ عکس العملی به شیوه گفتار کودکتان نشان ندهید. با او مانند استاد قصه گو «آقای حمیدعاملی» به آرامی و با زبان کودکانه صحبت کنید.
می دانید که ذهن انسان در هر لحظه فقط می تواند بر یک تصویر یا یک احساس تمرکز کند. ذهن کودک تازه مبتلا نیز هنگام صحبت کردن، درگیر رساندن مفهوم کلامی است و نمی تواند به چگونگی گفتار خود پی ببرد. معمولاً او از واکنش اطرافیان، نقص گفتارش را کشف می کند. تا زمانی که به آن پی نبرده، فقط یک لکنت ساده دارد. مشکل اساسی وقتی شکل می گیرد که متوجه نامطلوبی گفتارش شده و آن را مترادف با بی عرضگی و بی کفایتی خود می بیند، پس تلاش می کند آن را با «ترفندهای پنهان کاری» مخفی کند؛ مانند مترادف گویی، سکوت، تولید صداهای کمکی، تغییر تن صدا، حرافی، تغییر چهره و رفتار، عصبانیت، خنده و... . هر چه دامنه پنهان کاری گسترده تر شود، «عوارض لکنت» عمیق تر می شود. حساسیت، خودکم بینی، زودرنجی، عدم اعتماد به نفس، اضطراب و... .
انگیزه مطالعه و تحقیق موضوع «لکنت زبان» توسط پژوهشگران غربی که خود لکنت دارند(که اغلب از این گروهند)، قبل از اینکه بیانگر علاقه آنها به این عارضه باشد، نشانه پنهان کردن لکنت خود پشت سنگری چون «محقق و درمان کننده لکنت» به جای «درمان شونده» می باشد. نیروی پنهان کاری، آنچنان ریشه دار و قوی است که آنها نمی توانند مشکلی را بررسی کنند که خود در دام آنند.در مسیر درمان، بعد از مدتی کوتاه، «لکنت ظاهری»(اسپاسم، گیرکردن، آشفتگی تنفس و حرکات اضافی) بهبود می یابد ولی این پیروزی به تضمین عمیق تری نیاز دارد و آن، اصلاح «لکنت درونی» یا عوارض لکنت در روابط فردی- اجتماعی است.
با اوصافی که بیان شد، لکنت زبان را می توان این طور شرح داد: لکنت زبان عارضه ای است روحی- عادتی(= شرطی)؛ به این مفهوم که در شرایط روحی خاص که به سوابق ذهنی فرد بستگی دارد، عادت شخص در گفتار(مثل تکرار سیلاب) یا در ذهنش(مثل نگرانی از گیرکردن- تمهیدات پنهان کاری) هویدا می شود.
بر گرفته از وبسایت www.farahmandpour.com